2.2.2. 道理極成真實
yuktiprasiddhatattvaṃ katamat
satāṃ yuktārthapaṇḍitānāṃ vicakṣaṇānāṃ tārkikāṇāṃ mīmāṃsakānāṃ tarkaparyāpannāyāṃ bhūmau sthitānāṃ svayaṃ prātibhānikyāṃ pārthagjanikyāṃ mīmāṃsānucaritāyāṃ pratyakṣamanumānamāptāgamaṃ pramāṇaṃ niśritya suvidita-suviniścitajñānagocara-jñeyaṃ vastūpapattisādhanayuktyā prasādhitaṃ vyavasthāpitam idamucyate yuktiprasiddhaṃ tattvam云何道理極成真實?謂:諸智者、有道理義諸聰叡者、諸黠慧者、能尋思者、能伺察者、住尋伺地者、具自辯才者、居異生位者、隨觀察行者,依止現、比及至教量,極善思擇決定智所行所知事,由證成道理所建立、所施設義,是名道理極成真實。(大正30.486b27-c03)
What is the reality universally established by logic/reason? It is the well-examined and determined activity domain of knowledge (jñāna-gocara), the knowable object-base (jñeyaṃ vastu), proved and established through logical deduction (upapatti-sādhana-yukti), basing on direct perception, inference and scriptural authority (āptāgama), among those good ones (satām), those who are reasonable and wise, those who are observant, those who are investigative, those who are analytical; those who are established at the stage pertaining to logical reasoning, [the stage of] one’s own eloquence, [the stage of] the worldlings, [the stage of] analytical propensities (mīmaṃsānucaritā). This is said to be the reality universally established by reason. (FT 2.2.2)
yuktiprasiddhatattvaṃ ← yukti(√yuj)–pra+siddha(√sidh)–tat+tvam |
道理極成真實 |
yukti– : f.noun prasiddha– : ppp. °tattvam : cpd., n.nom.sg. of tattva(pron. tat with n.abs.su. tva) |
katamat |
云何 |
interr.pron., n.nom.sg. of katama |
satāṃ ← satām(√as) |
諸智者 |
m.gen.pl. of sant(pr.p.) |
yuktārthapaṇḍitānāṃ ← yukta–artha–paṇḍitānām |
道理義諸聰叡者 |
yukta– : ppp. artha– : m.noun °paṇḍitānām : cpd., m.gen.pl. of °paṇḍita(adj.) |
vicakṣaṇānāṃ ← vi+cakṣaṇānām(√cakṣ) |
諸黠慧者 |
n.gen.pl. of vicakṣaṇa(adj.) |
tārkikāṇāṃ ← tārkikāṇām(√tark) |
能尋思者 |
m.gen.pl. of tārkika(adj.) |
mīmāṃsakānāṃ ← mīmāṃsakānām(√man) |
能伺察者 |
m.gen.pl. of mīmāṃsaka(adj. from desid.) |
tarkaparyāpannāyāṃ bhūmau ← tarka–pari+ā+pannāyām(√pad) bhūmau |
尋伺地 |
tarka– : m.noun °paryāpannāyām : cpd., f.loc.sg. of °paryāpannā(ppp.) bhūmau : f.loc.sg. of bhūmi |
sthitānāṃ ← sthitānām(√sthā) |
住 |
m.gen.pl. of sthita(ppp.) |
svayaṃ prātibhānikyāṃ ← svayam prāti+bhānikyām(√bhañj) |
具自辯才者 |
svayam : ind. prātibhānikyām : f.loc.sg. of prātibhāniki(adj.) |
pārthagjanikyāṃ ← pārthak–janikyām(√jan) |
居異生位者 |
pārthak– : adj. °janikyām : cpd., f.loc.sg. of °janiki(adj.) |
mīmāṃsānucaritāyāṃ ← mīmāṃsā(√man)–anu+caritāyām(√car) |
隨觀察行者 |
mīmāṃsā– : f.noun °anucaritāyām : cpd., f.loc.sg. of °anucaritā(ppp.) |
pratyakṣamanumānamāptāgamaṃ pramāṇaṃ niśritya ← prati+akṣam(√akṣ) anu+mānam(√man) āpta(√āp)–ā+gamam(√gam) pra+māṇam(√mā) ni+śritya(√śri) |
依止現比及至教量 |
pratyakṣam : n.acc.sg. of pratyakṣa anumānam : n.acc.sg. of anumāna āpta– : ppp. °āgamam : cpd., n.acc.sg. of °āgama pramāṇam : n.acc.sg. of pramāṇa niśritya : ger. |
suvidita-suviniścitajñānagocara-jñeyaṃ vastu ← su+vidita(√vid)–su+vi+niś+cita(√ci)–jñāna–gocara–jñeyam vastu |
極善思擇決定智 所行所知事 |
suvidita–, suviniścita : both ppp. jñāna– : n.noun gocara– : m.noun °jñeyam : cpd., n.nom.sg. of jñeya(fpp.) → vastu vastu : n.nom.sg. of vastu |
upapattisādhanayuktyā ← upa+patti(√pad)–sādhana(√sādh)–yuktyā(√yuj) |
由證成道理 |
upapatti– : f.noun sādhana– : n.noun °yuktyā : cpd., f.instr.sg. of °yukti |
prasādhitaṃ ← pra+sādhitam(√sādh) |
所建立 |
n.nom.sg. of prasādhita(ppp.) → vastu |
vyavasthāpitam ← vi+ava+sthāpitam(√sthā) |
所施設義 |
n.nom.sg. of vyavasthāpita(ppp., caus.) → vastu |
idamucyate yuktiprasiddhaṃ tattvam ← idam ucyate(√vac) yukti(√yuj)–prasiddham(√sidh) tat+tvam |
是名道理極成真實 |
idam : dem., n.nom.sg. of idam ucyate : pass., pres. 3rd sg. yukti– : f.noun °prasiddham : cpd., n.nom.sg. of °prasiddha(ppp.) → tattvam tattvam : n.nom.sg. of tattva(pron. tat with n.abs.su. tva) |