2.2.2. 道理極成真實

yuktiprasiddhatattvaṃ katamat| satāṃ yuktārthapaṇḍitānāṃ vicakṣaṇānāṃ tārkikāṇāṃ mīmāṃsakānāṃ tarkaparyāpannāyāṃ bhūmau sthitānāṃ svayaṃ prātibhānikyāṃ pārthagjanikyāṃ mīmāṃsānucaritāyāṃ pratyakṣamanumānamāptāgamaṃ pramāṇaṃ niśritya suvidita-suviniścitajñānagocara-jñeyaṃ vastūpapattisādhanayuktyā prasādhitaṃ vyavasthāpitam| idamucyate yuktiprasiddhaṃ tattvam|

云何道理極成真實?謂:諸智者、有道理義諸聰叡者、諸黠慧者、能尋思者、能伺察者、住尋伺地者、具自辯才者、居異生位者、隨觀察行者,依止現、比及至教量,極善思擇決定智所行所知事,由證成道理所建立、所施設義,是名道理極成真實。(大正30.486b27-c03)

What is the reality universally established by logic/reason? It is the well-examined and determined activity domain of knowledge (jñāna-gocara), the knowable object-base (jñeyaṃ vastu), proved and established through logical deduction (upapatti-sādhana-yukti), basing on direct perception, inference and scriptural authority (āptāgama), among those good ones (satām), those who are reasonable and wise, those who are observant, those who are investigative, those who are analytical; those who are established at the stage pertaining to logical reasoning, [the stage of] one’s own eloquence, [the stage of] the worldlings, [the stage of] analytical propensities (mīmaṃsānucaritā). This is said to be the reality universally established by reason. (FT 2.2.2)

 

yuktiprasiddhatattvaṃ

yukti(yuj)–pra+siddha(sidh)–tat+tvam

道理極成真實

yukti– : f.noun

prasiddha– : ppp.

°tattvam : cpd., n.nom.sg. of tattva(pron. tat with n.abs.su. tva)

katamat

云何

interr.pron., n.nom.sg. of katama

     

satāṃ satām(as)

諸智者

m.gen.pl. of sant(pr.p.)

yuktārthapaṇḍitānāṃ

yukta–artha–paṇḍitānām

道理義諸聰叡者

yukta– : ppp.

artha– : m.noun

°paṇḍitānām : cpd., m.gen.pl. of °paṇḍita(adj.)

vicakṣaṇānāṃ vi+cakṣaṇānām(cakṣ)

諸黠慧者

n.gen.pl. of vicakṣaṇa(adj.)

tārkikāṇāṃ tārkikāṇām(tark)

能尋思者

m.gen.pl. of tārkika(adj.)

mīmāṃsakānāṃ mīmāṃsakānām(man)

能伺察者

m.gen.pl. of mīmāṃsaka(adj. from desid.)

tarkaparyāpannāyāṃ bhūmau

tarka–pari+ā+pannāyām(pad) bhūmau

尋伺地

tarka– : m.noun

°paryāpannāyām : cpd., f.loc.sg. of °paryāpannā(ppp.)

bhūmau : f.loc.sg. of bhūmi

sthitānāṃ sthitānām(sthā)

m.gen.pl. of sthita(ppp.)

svayaṃ prātibhānikyāṃ

svayam prāti+bhānikyām(bhañj)

具自辯才者

svayam : ind.

prātibhānikyām : f.loc.sg. of prātibhāniki(adj.)

pārthagjanikyāṃ

pārthak–janikyām(jan)

居異生位者

pārthak– : adj.

°janikyām : cpd., f.loc.sg. of °janiki(adj.)

mīmāṃsānucaritāyāṃ

mīmāṃsā(man)–anu+caritāyām(car)

隨觀察行者

mīmāṃsā– : f.noun

°anucaritāyām : cpd., f.loc.sg. of °anucaritā(ppp.)

pratyakṣamanumānamāptāgamaṃ pramāṇaṃ niśritya

prati+akṣam(akṣ) anu+mānam(man) āpta(āp)–ā+gamam(gam) pra+māṇam(mā) ni+śritya(śri)

依止現比及至教量

pratyakṣam : n.acc.sg. of pratyakṣa

anumānam : n.acc.sg. of anumāna

āpta– : ppp.

°āgamam : cpd., n.acc.sg. of °āgama

pramāṇam : n.acc.sg. of pramāṇa

niśritya : ger.

suvidita-suviniścitajñānagocara-jñeyaṃ vastu

su+vidita(vid)–su+vi+niś+cita(ci)–jñāna–gocara–jñeyam vastu

極善思擇決定智 所行所知事

suvidita–, suviniścita : both ppp.

jñāna– : n.noun

gocara– : m.noun

°jñeyam : cpd., n.nom.sg. of jñeya(fpp.)vastu

vastu : n.nom.sg. of vastu

upapattisādhanayuktyā

upa+patti(pad)–sādhana(sādh)–yuktyā(yuj)

由證成道理

upapatti– : f.noun

sādhana– : n.noun

°yuktyā : cpd., f.instr.sg. of °yukti

prasādhitaṃ pra+sādhitam(sādh)

所建立

n.nom.sg. of prasādhita(ppp.) vastu

vyavasthāpitam vi+ava+sthāpitam(sthā)

所施設義

n.nom.sg. of vyavasthāpita(ppp., caus.) vastu

     

idamucyate yuktiprasiddhaṃ tattvam

idam ucyate(vac) yukti(yuj)–prasiddham(sidh) tat+tvam

是名道理極成真實

idam : dem., n.nom.sg. of idam

ucyate : pass., pres. 3rd sg.

yukti– : f.noun

°prasiddham : cpd., n.nom.sg. of °prasiddha(ppp.) tattvam

tattvam : n.nom.sg. of tattva(pron. tat with n.abs.su. tva)